AZINLIK TARAFINDAN GENEL KURULUN TOPLANTIYA ÇAĞRILMASI VE GÜNDEME MADDE EKLETİLMESİ HAKKINDA

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 17.05.2020

1. GİRİŞ

Kanun koyucu Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) kapsamında azınlık pay sahiplerine olumlu ve olumsuz bazı haklar tanımıştır. Azınlık hakları kavramı ile şirket sermayesinin en az onda birini, halka açık şirketlerde ise yirmide birini oluşturan pay sahiplerine tanınmış olan haklar ifade edilmektedir. TTK m. 411 hükmünde düzenlenen “genel kurulun azınlık tarafından toplantıya çağrılması” ve “genel kurul zaten toplanılacaksa azınlık tarafından gündeme madde ekletilmesi”  kavramları da olumlu azınlık hakları kapsamında değerlendirilmektedir.

2. GENEL KURULUN AZINLIK TARAFINDAN TOPLANTIYA ÇAĞRILMASI VE GÜNDE MADDE EKLETİLMESİ İSTEMLERİ

2.1. Yönetim Kuruluna Başvuru

Anonim şirket genel kurulunun azınlık tarafından toplantıya çağrılması ve gündeme madde ekletilmesi TTK m. 411 ve m. 412 hükümlerinde düzenlenmekle birlikte Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik (“BTY”) m. 9 hükmünde de bu hususa değinilmiştir. TTK m. 411/1 hükmü gereği sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri, yönetim kurulundan, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıya çağırmasını ve genel kurul zaten toplanacak ise karara bağlanmasını istedikleri konuların gündeme koyulmasını isteyebilirler. TTK m. 411/3 hükmü gereği çağrı isteminin noter aracılığı ile yapılması gerekmektedir. Burada belirtmemiz gereken bir diğer husus ise gündeme madde konulması isteminin, çağrı ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmasına ilişkin ilan ücretinin yatırılması tarihinden önce yönetim kuruluna ulaşmış olması gerektiğidir.

TTK m. 411/1 hükmü gereği esas sözleşmeyle, çağrı hakkı daha az sayıda paya sahip pay sahiplerine tanınabilir. Bu husus BTY m. 9/3 hükmünde de “…esas sözleşmede öngörülmesi halinde daha az sayıdaki pay sahiplerince oluşturulan azlık pay sahipleri …genel kurulun toplantıya çağrılmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri hususların gündeme konulmasını yazılı olarak noter aracılığıyla isteyebilirler.” denilerek belirtilmiştir. Bununla birlikte kanunla öngörülen bu oranın arttırılabilmesi veya başka şartlar eklenerek TTK m. 411 ve m. 412 hükümlerinde anılan hakların kullanımının zorlaştırılabilmesi olanaklı değildir[1]. Ayrıca bu düzenlemenin TTK m. 340 hükmünde düzenlenen emredici hükümler ilkesine istisna teşkil ettiğini de belirtmemiz gerekir[2].  

Yönetim kurulu, yazılı, usulüne uygun biçimde ve gerekçeli olarak yapılmış olan azınlığın talebi üzerine genel kurulu toplantıya çağırmaya veya toplanması kararlaştırılmış ise, görüşülmesi istenen maddenin gündeme eklemeye mecburdur aynı zamanda yönetim kurulu sözlü ve gerekçesiz olan başvuruları dikkate almak zorunda değildir[3]. Bununla birlikte doktrinde yönetim kurulunun genel kurulu sadece gerekli sebeplerin bulunması durumunda toplantıya çağırabileceğini savunanlar da vardır[4]. Azınlığın ileri sürdüğü gerekçeleri değerlendirmek yönetim kurulunun yetkisi içinde olmakla birlikte yönetim kurulu azınlığın teklifini gereksiz yere reddederse, yönetim kurulu üyelerinin TTK m. 553 kapsamında sorumluluğu söz konusu olur[5]. TTK m. 411/4 hükmü gereği yönetim kurulu çağrıyı kabul ettiği takdirde, genel kurulu en geç kırk beş gün içerisinde yapılacak şekilde toplantıya çağırır; aksi halde çağrı istem sahiplerince yapılır. Burada kırk beş günlük sürenin toplantının yapılması için mi toplantı çağrısının yapılması için mi öngörüldüğü sorusu ise BTY m. 9/4 hükmü ile açıklık kazanmaktadır. İlgili yönetmelik hükmünde “…kırk beş gün içerisinde toplantı çağrısının yönetim kurulu tarafından yapılmaması halinde…” denilerek sürenin toplantı çağrısı yapılması için öngörüldüğü açıkça belirtilmiştir.  Kırk beş günlük sürenin başlama anı ise yönetim kurulunun karar alma anıdır[6]. Burada değinmemiz gerek husus ise genel kurulun azınlık tarafından toplantıya çağırılacak olması halinde azınlığın elinde gerekli bilgi ve belgeler (pay defteri vs.) yer almayacağından azınlığın bizzat genel kurulu toplantıya çağırmak şeklinde tanınan bu hakkın uygulamada işlerlik kazanması oldukça güçtür[7].

2.2. Mahkemeye Başvuru

TTK m. 412 hükmünde eski düzenlemeden farklı olarak azınlığın yönetim kuruluna yaptığı başvuru reddedildiği veya söz konusu isteme 7 iş günü içinde cevap verilmediği takdirde, aynı istem ile denetçilere müracaat edilmesine yer verilmemiş ve doğrudan mahkemeye müracaat imkânı tanınmıştır[8]. TTK m. 412 hükmünde “ …genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi karar verebilir…” denilerek görevli mahkeme olarak asliye ticaret mahkemesi, yetkili mahkeme olarak ise şirketin bulunduğu yer mahkemesi belirlenmiştir.

Mahkeme azınlık hakkı veren oranda paya sahip olunup olunmadığını ve daha önce yönetim kuruluna yazılı ve gerekçeli başvuru olup olmadığını; gündeme madde konulması talebi varsa, bunun noter vasıtasıyla yapılıp yapılmadığını araştırıp ona göre azınlığın başvurusu üzerine genel kurulun olağanüstü toplantıya davet edilmesine karar verebilir[9]. Mahkeme zorunlu olmadıkça dosya üzerinden inceleme yaparak karar alır. TTK m. 412 hükmü gereği karar kesin olup, bu karara karşı kanun yoluna başvurulamaz.

Azınlık tarafından açılan bu dava eda davası niteliğindedir ve ortaklığa karşı açılır[10]. Mahkeme TTK m. 412 ve BTY m. 9/5 hükümleri gereği toplantıya gerek görürse, gündemi düzenlemek ve Kanun hükümleri uyarınca çağrı yapmak üzere bir kayyım atar. Mahkeme vereceği kararında kayyımın,  görevlerini  ve  toplantı  için gerekli belgeleri hazırlamaya ilişkin yetkilerini gösterir.

3. SONUÇ

Anonim şirketlerde azınlığı çoğunluk karşısında daha güçlü kılma gayesi ile azınlığa bazı haklar tanınmıştır. TTK hükümleri ile öngörülerek azınlığa tanınan bu haklar yukarıda da belirttiğimiz gibi genel olarak olumlu azınlık hakları ve olumsuz azınlık hakları olmak üzere tasnif edilmektedir. Azınlığın genel kurulu toplantıya çağırması ve genel kurul zaten toplanacaksa gündeme madde ekletebilmesi hakkı ise olumlu azınlık haklarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Azınlık tarafından bu istemlerde bulunulması halinde ya yönetim kurulu bu istemin yerine getirilmesine karar verecek aksi halde ise azınlık bu istemin yerine getirilmesi mahkemeden talep edecektir. Mahkemeye başvurulması için önce aynı istemle denetçiye başvurulma şartı kaldırılmış ve azınlığın bu hakkı kullanması kolaylaştırılmıştır.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.