COVİD-19 TAM KAPANMA TEDBİRLERİ KAPSAMINDA ÇEK İBRAZINA GETİRİLEN KISITLAMALAR HAKKINDA

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 05/05/2021

1) GİRİŞ

            Ülkemizde Covid-19 vaka sayılarının artması üzerine 26 Nisan 2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısında 29 Nisan – 17 Mayıs 2021 tarihleri arasında “tam kapanma” uygulamasına geçilmesi kararlaştırılmış; bu kapsamda 30 Nisan 2021 tarih ve 31470 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan torba yasa niteliğindeki “Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun[1]” (“7318 sayılı Kanun”) ile çeşitli düzenlemelerin yanı sıra çek ibrazına ve kambiyo takibine ilişkin birtakım kısıtlamalar öngörülmüştür. Çek ibrazına ilişkin getirilen kısıtlamaların soru işaretine sebep olması nedeniyle Ticaret Bakanlığı 30 Nisan 2021 tarih ve 31470 sayılı Resmi Gazete’de konuya ilişkin bir Tebliğ yayımlamış[2], ayrıca aynı gün tereddütleri gidermek maksadıyla basın duyurusunda bulunmuştur[3]. Bültenimizde güncel haliyle çek ibrazına getirilen kısıtlamalar ele alınacaktır.

2) ÇEK İBRAZINA GETİRİLEN KISITLAMALAR

            7318 sayılı Kanun ile 25 Mart 2020 tarih ve 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir:

            “Geçici Madde 3- (1) Covid-19 salgın hastalığıyla mücadele kapsamında ülke genelinde uygulanan kısıtlamalar dikkate alınarak hak kayıplarının önlenmesi amacıyla;

            a) İbraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasına isabet eden çekler, bu tarihler arasında ibraz edilemez; 1/6/2021 tarihinden sonra, kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebilir… “

            Anılan hükmün gerekçesinde; tam kapanma ile birlikte ticari hayatta meydana gelecek yavaşlamanın tacir ve esnaf bakımından olası olumsuz etkilerini azaltabilmek ve tam kapanma dönemi içinde ödemelerini planlayabilmelerine imkân verebilmek amacıyla, tacir ve esnafın 30 Nisan 2021 ila 31 Mayıs 2021 tarihleri arasına isabet eden kambiyo senedinden ve özellikle çek ve bonodan kaynaklanan borçları ile kamu idarelerine olan borçlarına ilişkin olarak 2021 yılı Mayıs ayı sonuna kadar yasal takip başlatılmamasının amaçlandığı ifade edilmiştir.

            Diğer yandan Tebliğ ile 7226 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında;

  “a) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.

b) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde, 1/6/2021 tarihinden önce 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında karşılıksızdır işlemi yapılmayacaktır. 1/6/2021 tarihinden sonra ise söz konusu çeklerle ilgili gerekli işlemler yapılabilecektir.”

            Düzenlemesi öngörülmüştür. 7318 sayılı Kanun’da tüm çekler için ibraz yasağı düzenlenmiş olmasına karşın Tebliğ’de ikili bir ayrıma gidilmesi ve karşılığı olan çeklerin ödeneceğine ilişkin hükme yer verilmesi doktrinde haklı olarak eleştirilmektedir[4]. Ancak söz konusu yalnızca ödeme yapmak isteyenlere bir kolaylık olarak değerlendirilmekte, ödeme yapmak istemeyenler Haziran 2021 tarihine kadar “karşılıksızdır” işlemi yapılmayacağından çek hesabındaki parayı çekerek Kanun uyarınca ödemeden imtina etme fırsatı bulmaktadır.

3) 7318 SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN ÇEKLER

            7318 sayılı Kanun ibraz süresinin son gününü esas aldığından ibraz süresinin belirlenmesinde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 796/1’inci maddesi dikkate alınacaktır. Bahse konu madde hükmü uyarınca bir çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Buna göre;

            - 10 günlük ibraz süresine sahip çekler bakımından, düzenleme tarihi 19 Nisan 2021 veya daha öncesi olan ya da 22 Mayıs 2021 veya daha sonrası olan çeklere 7318 sayılı Kanun hükmü uygulanmayacaktır. Bir diğer deyişle bu çekler açısından 30 Nisan – 31 Mayıs 2021 tarihleri arasında ibraz yasağı söz konusu olmayacaktır.

            - Bir aylık ibraz süresine sahip çekler bakımından, düzenleme tarihi 28 Mart 2021 veya daha öncesi olan ya da 30 Nisan 2021 veya daha sonrası olan çeklere 7318 sayılı Kanun hükmü uygulanmayacaktır. Bir diğer deyişle bu çekler açısından 30 Nisan – 31 Mayıs 2021 tarihleri arasında ibraz yasağı söz konusu olmayacaktır.

            Son ibraz günü 1 Haziran 2021 olan çekler bakımından ise çek hamili çekini muhakkak aynı günde ibraz etmek durumundadır. Bu durum, çek hamiline en az 10 günlük süre tanıyan TTK’nın 796’ıncı maddesi hükmüyle çeliştiği için doktrinde eleştirilmiştir[5].

4) SONUÇ

            İbraz süresinin son günü 30 Nisan – 31 Mayıs 2021 arasına denk gelen çekler, hesapta karşılık bulunması karşında ibraz edilerek ödeme alınabilecek; ancak karşılık bulunmaması halinde karşılıksızdır işlemi ve kambiyo takibi yapılamayacaktır. Hak kayıpları yaşanmaması için TTK uyarınca ibraz süresinin son günü doğru şekilde tespit edilmeli ve çek hamili elindeki çekin 7318 sayılı Kanun kapsamına girip girmediğini tespit ederek buna göre hareket etmelidir.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.