CEZA HUKUKU KAPSAMINDA KAMBİYO SENEDİ ÜZERİNDE YAPILAN TAHRİFAT

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 04.05.2020

1. GİRİŞ

Kambiyo senetleri borçlu tarafından tek taraflı olarak düzenlenip imzalanan, imzalanmakla maddi bir yükümlülük altına girildiğini ifade eden, ticaret hayatının olağan akışı içinde önemli bir yere sahip, hukuksal bir işlemi saptayan belgelerdir. Bu senetlerde keşideci, senet bedelini bizzat ödemeyi veya bedelin başka bir şahıs tarafından ödeneceğini taahhüt eder[1].

Senetler hukuki açıdan uygulamada dava konusu olaylara ilişkin iddialar ve bu iddiaların ispatı açısında da önemli bir delil niteliğindedir.

2. KAMBİYO SENETLERİNDE TAHRİFAT

Senet kavramı adi nitelikli senetler ve resmi senetler olmak üzere temelde iki başlık altında ele alınmaktadır. Kambiyo senetleri ise Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) uyarınca hüküm altına alınan özel nitelikli senetlerdir. Kambiyo senetleri çek, bono ve poliçe olmak üzere üç türden oluşmaktadır. 

Belgede sahtecilik suçunun konusunu bir kambiyo senedinin oluşturması halinde Türk Ceza Kanunu (“TCK”) uyarınca “resmi belgede sahtecilik suçu”na ilişkin hükümler uygulanır[2]. Nitekim TCK m. 210/1’e göre “Özel belgede sahtecilik suçunun konusunun, emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname olması halinde, resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümler uygulanır.” Dolayısıyla kambiyo senetleri üzerinde tahrifat yapılması durumunda TCK’da düzenlenen “resmi belgede sahtecilik” suçu oluşacaktır. Örneğin, keşide ettiği iddia edilen bir kambiyo senedi nedeniyle kendisine borç isnad edilen kişinin bu senet nedeniyle gerçekten borçlu sayılması için bu kişinin kambiyo senedini kendi el yazısı ile imzalamış olması gerekmektedir; o halde bir başka kişinin kendi el yazısı ile başkasının adını yazması ve imzasını atması/imzasını taklit etmesi halinde kambiyo senetlerinde tahrifat söz konusu olacaktır ve bu durumda resmi belgede sahtecilik suçu vücut bulacaktır. 

Burada belirtmek gerekir ki, belirtilen türdeki belgelerin, resmi belge sayılabilmesi için, kanunda öngörülen usul ve şekil şartlarının bulunması zorunludur.[3]

Esasen bu senetlerin üzerinde değişiklik yapılması tarafların karşılıklı anlaşması ile mümkündür. Örneğin taraflar karşılıklı anlaşmak suretiyle mevcut bulunan poliçeyi yok ederek yeni bir poliçe düzenleyebileceklerdir. Aksi halde senet üzerinde yapılan her türden oynama sebebi ile resmi belgede sahtecilik suçu gündeme gelecektir.

Sonuç olarak; kambiyo senetlerinde tahrifat, düzenlenmiş ve kambiyo senedi vasfı kazanmış bir senedin üzerinde haklı olmayan sebeplerle değişiklik yapılması halidir. Bir başka deyişle, ticari senedin unsurları üzerindeki imza veya beyanlarının, ilgililerinin tümünün rızası olmaksızın herhangi bir şekilde değiştirilmesi, silinti ya da kazıntı yapılmasını ifade eder. Senede sonradan gerçek dışı unsurların veya beyanlarının eklenmesi ile gerçek unsurların ortadan kaldırılması halinde senedin sahteliğinden değil tahrif edilmiş olduğundan söz edilir[4]. Belgede sahtecilik suçunun konusunu bir kambiyo senedi üzerinde yapılan tahrifatın oluşturması halinde ise yukarıda belirtildiği üzere “resmi belgede sahtecilik suçu”na ilişkin hükümler uygulanır.

Kambiyo senedi üzerinde tahrifat vadede tahrifat, bedelde tahrifat, keşide tarihinde tahrifat, ödeme yerinde tahrifat vb. yollarla karşımıza çıkabilmektedir[5].

3. RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU NEDİR?

Resmi belgede sahtecilik suçu TCK’nın 204. maddesi ile hüküm altına alınmıştır.

TCK m. 204: “Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.”

Bu halde resmi belgede sahtecilik suçu TCK m. 204 uyarınca üç farklı seçimlik hareketle işlenebilmektedir. Bu anlamda;

• Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek,
• Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek,
• Sahte bir resmi belgeyi kullanmak,

TCK m. 204 kapsamında “resmi belgede sahtecilik” suçunu oluşturacaktır.

Resmi belgede sahtecilik suçu ancak kasten işlenecek bir suç türüdür[6]. Yani taksirle resmi belgede sahtecilik suçu işlenmesi mümkün değildir. Örneğin elinde bulunan kambiyo senedi üzerinde daha evvel tahrifat yapıldığını bilmeyen bir kişinin bu kambiyo senedini ticari hayatında kullanması o kişiyi resmi belgede sahtecilik suçunun faili yapmayacaktır. Bu suçun oluşumu için kastın varlığı şarttır.

Resmi belgede sahtecilik suçlarının, hem doğrudan, hem de olası kastla işlenmesi olanaklıdır[7].

4. RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇUNUN CEZASI NEDİR?

4.1. Genel Olarak

Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen ve/veya gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte bir resmi belgeyi kullanan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

4.2. Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Kamu Görevlisi Tarafından İşlenmesi Hali

Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen ya da gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

5. RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU ŞİKAYETE TABİ MİDİR?

Resmi belgede sahtecilik suçu şikayete tabi suçlardan değildir[8]. Dolayısı ile suçun işlendiği hususu adli makamlara intikal etmesi ile birlikte yetkili makamlar tarafından soruşturma ve kovuşturması re’sen yapılır.

Resmi belgede sahtecilik suçu şikayete tabi olmadığından suçun soruşturulması için suçtan zarar görenim şikayetine ihtiyaç yok ise de resmi belgede sahtecilik suçunun işlendiği yönünde bir bilgi hasıl olduğunda etkili bir soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi bakımından en kısa sürede durumun adli makamlara bildirilmesi faydalı olacaktır.

6. RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇUNUN MAĞDURU

Resmi belgede sahtecilik suçunda korunan hukuki yarar kamu güvenidir[9]. Bu anlamda resmi belgede sahtecilik suçu ceza hukuku anlamında “kamu güvenine karşı işlenen suçlar” kategorisinde yer almaktadır. Bu nedenle de resmi belgede sahtecilik suçu bir kişiye karşı işlense dahi anılan suç bakımından mağdur aslında toplumu oluşturan tüm bireylerdir. Zira resmi belgede sahtecilik suçunun işlenmesi toplumun yani kamunun bu belgelere duyduğu güveni azaltmaktadır[10].

Bahsedilen sebeplerle resmi belgede sahtecilik suçunun mağduru toplumu oluşturan tüm bireyler ise de, resmi belgede sahtecilik suçundan maddi veya manevi zarar gören kimseler ferden suçtan zarar gören sıfatı ile fail hakkında yürütülecek soruşturma ve kovuşturma süreçlerine katılım sağlayabilecektir[11]. Bu husus Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 23.01.2018 tarihli E. 2015/15-651 K.2018/22 sayılı kararında[12] da aynen şu şekilde ifade edilmiştir: “Belgede sahtecilik suçlarında korunan hukuki yarar kamu güveni olup, suçun geniş anlamda mağduru, toplumu oluşturan bireylerdir. Bununla birlikte belgede sahtecilik suçunun işlenmesiyle haksızlığa uğrayan gerçek ve tüzel kişilerin suçtan zarar görmeleri mümkün olduğundan, gerçek ve tüzel kişilerin yargılamaya katılmaları olanaklıdır.”

7. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Resmi belgede sahtecilik suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Ancak resmi belgede sahtecilik suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halinde görevli mahkeme ağır ceza mahkemesi olacaktır.

Resmi belgede sahtecilik suçunda yetkili mahkemesi suçun işlendiği yer mahkemesidir.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.