ELBİRLİĞİ MÜLKİYETİNİN PAYLI MÜLKİYETE ÇEVRİLMESİ HAKKINDA

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 11.04.2020

“Türk Medeni Kanunu”nun 701. maddesinde; kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyeti olarak tanımlanmaktadır. Maddenin devamında da açıkça belirtildiği gibi, elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları bulunmadığından aralarında bir paydaşlık söz konusu değildir. Mevcut malvarlığı üzerinde bütün ortakların eşit ve birlikte hak sahibi olması dolayısıyla, ortakların birlikte tasarruf zorunluluğu ve doğacak olan hukuki işlemleri de birlikte yapması zorunluluğu bulunmaktadır.

İşbu yazımızda, elbirliği mülkiyeti türünün paylı mülkiyete çevrilmesi ele alınacaktır.

Bu noktada öncelikli olarak miras ortaklığı terimine de değinmekte fayda görmekteyiz. TMK’nın “Miras Ortaklığı”nı düzenleyen 640. maddesinde aynen; “Birden çok mirasçı bulunması hâlinde, mirasın geçmesiyle birlikte paylaşmaya kadar, mirasçılar arasında terekedeki bütün hak ve borçları kapsayan bir ortaklık meydana gelir. Mirasçılar terekeye elbirliğiyle sahip olurlar ve sözleşme veya kanundan doğan temsil ya da yönetim yetkisi saklı kalmak üzere, terekeye ait bütün haklar üzerinde birlikte tasarruf ederler. Mirasçılardan birinin istemi üzerine sulh mahkemesi, miras ortaklığına paylaşmaya kadar bir temsilci atayabilir. …” denilmektedir. Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilmektedir.

Yukarıda belirtildiği üzere; elbirliği mülkiyet türünde ortaklık, malvarlığının tamamını kapsamakta olup, kanunda veya sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça gerek yönetim, gerek tasarruf işlemleri için ortakların oybirliğiyle karar vermeleri gerekmektedir. Ortaklar arasında zorunlu dava arkadaşlığı bulunduğundan, ortaklar yalnızca birlikte dava açabilir ve/veya ortaklara karşı birlikte dava açılabilir. Ortakların hakları ve yükümlülükleri, topluluğu doğuran kanun veya sözleşme hükümleri ile belirlenmektedir.

Ortakların elbirliği mülkiyeti:

• Malın devri,

• Topluluğun dağılması

• Paylı mülkiyete geçilmesi, hallerinde sona erer.

Ortakların elbirliği mülkiyetinin son erme hallerinden biri olan “Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi” TMK’nın 644. maddesinde düzenlenmiştir. İşbu maddeye göre ellbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüşebilmesi için mirasçılardan birinin terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerinde elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüşmesi talebinde bulunması gerekmektedir.

Bu talebin ardından sulh hakimliği diğer mirasçılara bir çağrıda bulunur ve belirlenen süre çerçevesinde itirazları varsa bunları bildirmek için davette bulunur. Mirasçıların, elbirliği mülkiyetinin devamı için haklı bir itirazda bulunamaması halinde talepte bulunulan söz konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilebilecektir.

TMK’da belirtilen diğer hükümler uyarınca, paylı mülkiyete geçilmesi halinde terekeye dahil hakların ve alacakların paylar oranına bölünmesi belirlenecektir. Bu bölünme sonrasında paydaşlardan her biri bölünen payı bakımından malik olacaktır.

SONUÇ OLARAK: Elbirliği mülkiyet türünde kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk, mallara birlikte malik olur. Elbirliği mülkiyetinin sona erme hallerinden biri gerçekleştiğinde kural olarak ortaklık da sona ermektedir. İşbu sona erme hallerinden biri de, ortakların ve/veya ortaklardan birinin paylı mülkiyete geçilmesi talebinde bulunmasıdır. Paylı mülkiyette paydaşlar kendi payı yönünden hak ve yükümlülükler kazanmaktadır. 

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.