ENERJİ YÖNETİMİ FAALİYETLERİ VE BUNUN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN ENERJİ YÖNETİCİSİ GÖREVLENDİRİLMESİ VE ENERJİ YÖNETİM BİRİMİ KURULMASI HAKKINDA

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 08/04/2020

I- GİRİŞ

25/1/2020 tarihli ve 31019 sayıl Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelikte (“Yönetmelik”) Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Türkiye’de enerji verimliliği alanında çok önemli adımlar atılmıştır. Bu noktada Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (“Bakanlık”) verimlilik arttırıcı projelere vereceği desteği arttırma yoluna gitmiştir. Bu bültende enerji verimliliği alanında atılan adımlar özetlenmeye çalışılacaktır.

II- ENERJİ YÖNETİMİ FAALİYETLERİ

Yönetmeliğin 8. maddesinde enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere yürütülen eğitim, etüt, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetlerini ifade etmek üzere “enerji yönetimi faaliyetleri” tanımlanmıştır. Buna göre enerji yönetimi kapsamında aşağıdaki faaliyetler yürütülür:

a) Enerji yönetimi konusunda hedef ve öncelikleri tanımlayan bir enerji politikasının oluşturulması; enerji yöneticisinin veya enerji yönetim biriminin hiyerarşik yapı içindeki yerinin, görev, yetki ve sorumluluklarının tanımlanması; bunları yazılı kurallar halinde yayımlamak suretiyle tüm çalışanların ve enerji yönetimi faaliyetleri ile ilgili kişilerin bunlardan haberdar edilmesi,

b) Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesine, gereksiz ve bilinçsiz kullanımın önlenmesine yönelik önlemlerin ve prosedürlerin belirlenmesi, tanıtımının yapılması ve çalışanların bilgi ve bilinç düzeyini artırıcı eğitim programları düzenlenmesi,

c) Enerji tüketen sistemler, süreçler veya ekipmanlar üzerinde yapılabilecek tadilatların belirlenmesi ve uygulanması,

ç) Etütlerin yapılması, projelerin hazırlanması ve uygulanması,

ç) Enerji tüketen ekipmanların verimliliklerinin izlenmesi, bakım ve kalibrasyonlarının zamanında yapılması,

d) Yönetime sunulmak üzere, enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların planlarının, bütçe ihtiyaçlarının, fayda ve maliyet analizlerinin hazırlanması,

e) Enerji tüketiminin ve maliyetlerinin izlenmesi, değerlendirilmesi ve periyodik raporlar üretilmesi,

f) Enerji tüketimlerini izlemek için ihtiyaç duyulan sayaç ve ölçüm cihazlarının temin edilmesi, montajı ve kalibrasyonlarının zamanında yapılması,

g) Özgül enerji tüketiminin, mal veya hizmet üretimi ile enerji tüketimi ilişkisinin, enerji maliyetlerinin, işletmenin enerji yoğunluğunun izlenmesi ve bunları iyileştirici önerilerin hazırlanması,

ğ) Enerji kompozisyonunun değiştirilmesi ve alternatif yakıt kullanımı ile ilgili imkanların araştırılması, çevrenin korunmasına, çevreye zararlı salımların azaltılmasına ve sınır değerlerin aşılmamasına yönelik önlemlerin hazırlanarak bunların uygulanması,

h) Enerji ikmal kesintisi durumunda uygulanmak üzere petrol ve doğal gaz kullanımını azaltmaya yönelik alternatif planların hazırlanması,

ı) Enerji kullanımına ve enerji yönetimi konusunda yapılan çalışmalara ilişkin yıllık bilgilerin her yıl Mart ayı sonuna kadar Bakanlığa gönderilmesi,

i) Toplam ve birim ürün veya fayda başına karbondioksit salımlarının ve enerji verimliliği tedbirleri ile azaltılabilecek salım miktarlarının belirlenmesi.

Enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü kamu binaları, ticari ve hizmet binaları, elektrik üretim tesisleri ile endüstriyel işletmeler ve enerji yönetim birimi kurmakla yükümlü organize sanayi bölgeleri ile endüstriyel işletmeler TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemini kurarak belgelendirecektir. Enerji yönetim sisteminin güncel tutulmasından ilgili kurum, kuruluş ve işletmeler sorumludur. Ancak bu yükümlülük en geç 2023 yılı sonuna kadar yerine getirilecektir (Geçici Madde 14).

III- ENERJİ YÖNETİMİ FAALİYETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN ENERJİ YÖNETİCİSİ GÖREVLENDİRİLMESİ VE ENERJİ YÖNETİM BİRİMİ KURULMASI

Yönetmeliğin 9. maddesinin ilk fıkrasında toplam enerji tüketimi bin TEP (Ton Eşdeğer Petrolü) ve üzeri olan endüstriyel işletmeler için, 8. maddede belirlenen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, her bir endüstriyel işletmesindeki çalışanları arasından enerji yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirilmesi; çalışanları arasından görevlendirmenin mümkün olmadığı hallerde ise, şirketler[1] ile sözleşme yapılmak suretiyle hizmet alınması zorunlu tutulmuştur.

2. fıkraya göre de toplam inşaat alanı en az yirmi bin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beş yüz TEP ve üzeri olan ticari binaları ve hizmet binaları ile toplam inşaat alanı en az on bin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi iki yüz elli TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarının yönetimleri, bina ve tesislerinde de 8. maddede belirlenen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, binalarındaki çalışanları arasından enerji yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirmek zorunluluğu altına girmişlerdir.

Yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP’ten az olan endüstriyel işletmelerde ise, 8. maddede belirtilen enerji yönetimi uygulamalarının yerine getirilmesine yardımcı olmak amacıyla bilgilendirme, bilinçlendirme ve örnek uygulama gibi çalışmalar yapmak ve organize sanayi bölgesi tarafından veya onun adına yürütülen enerji üretim, iletim veya dağıtım faaliyetleri kapsamında, 8. maddede belirtilen çalışmaları yapmak üzere, bölgesinde faal durumda en az elli işletme bulunan organize sanayi bölgelerinde enerji yönetim birimi kurulacağı hüküm altına alınmıştır (Yönetmelik m. 9/III).

Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmelerde, 8. maddede belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, enerji yönetim birimi kurulur. Organizasyonlarında toplam kalite çalışmalarından sorumlu olan ve bünyesinde enerji yöneticisinin de görev aldığı kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel işletmeler bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir.

IV- ENDÜSTRİYEL İŞLETMELERDE VERİMLİLİK ARTTIRICI PROJELERİN DESTEKLENMESİ

Bakanlığın verimlilik arttırıcı projelere verdiği önem kendisini verilen desteklerde de göstermektedir. Yönetmeliğin 15. maddesine göre

Verimlilik artırıcı proje desteklerinden yararlanmak isteyen endüstriyel işletmeler, başvuru, değerlendirme ve desteklerin uygulanmasına dair detayları kapsayan ve uygulama usul ve esaslara uygun olarak şirketlere hazırladıkları proje başvurularını herhangi bir döneme tabi olmaksızın Bakanlığa sunar.

Başvurularda, aşağıdaki hususlardan herhangi birinin karşılanmadığının tespit edilmesi halinde, verimlilik artırıcı proje başvuruları değerlendirmeye alınmaz ve durum başvuru sahibi endüstriyel işletmelere bildirilir.

a) Başvuru tarihi itibarıyla, endüstriyel işletmenin ENVER portalına kayıtlı olması.

b) 9 uncu maddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmiş olması.

c) Belgelendirmeye esas olan yürürlükteki TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardına göre Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite olmuş veya Türk Akreditasyon Kurumu tarafından kabul edilen kurumlarca akredite olmuş uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca verilmiş belgeye sahip olunması veya belgelendirme başvurusu yapıldığına dair başvuru yapılan kurum veya kuruluş tarafından düzenlenmiş belge sunulması.

Elektrik üretim lisansına sahip tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam enerji tüketimleri beş yüz TEP ile bin TEP arasında olan, ticaret ve/veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeler, üçüncü fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerindeki şartları sağlamak kaydıyla başvuru yapabilirler.

Başvurular aynı endüstriyel işletme için azami beş proje ile sınırlıdır. Endüstriyel işletmelerin daha önce destekleme kararı alınmış ve uygulaması devam eden projeleri bu sayıya dahildir. Ancak, uygulamasının tamamlandığı Bakanlığa bildirilen projeler bu sayıya dahil değildir.

17. maddeye göre Projelere ilişkin desteklerin uygulanması aşağıdaki şekilde yürütülür:

Proje, başlangıç tarihinden itibaren başlayarak iki yıl içinde uygulanır. İki yıl içinde projesini uygulamayan veya uygulandığını süresi içinde Bakanlığa bildirmeyen endüstriyel işletmelere destek ödemesi yapılmaz.

Yerinde son inceleme sonrası, endüstriyel işletmeler tarafından uygulamaya ilişkin bilgileri, yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış faturaları, ölçüm ve hesaplamaları içine alan uygulama raporu hazırlanır ve Bakanlığa gönderilir. Uygulama raporunda yer alan hesaplamalarda herhangi bir uygunsuzluk veya değerlendirmeye ilişkin eksiklik tespit edilmesi halinde, bu uygunsuzluklar veya eksiklikler proje sahibine bildirilir. Uygunsuzlukları veya eksiklikleri belirtilen süre içinde giderilmeyen projeye veya proje bileşenine destek ödemesi yapılmaz.

Uygulama raporu kapsamında, uygulamaları projede belirtilenlerden farklı yapılan proje veya proje bileşenleri ve uygulaması projesine uygun yapılan ancak, uygulama sonundaki bileşen enerji kazancının projedeki miktarının yüzde doksanının altında gerçekleştiği tespit edilen proje veya proje bileşenleri desteklenmez.

Uygulanacak destek miktarının hesaplanmasında yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış ve proje başlangıç tarihinden sonra düzenlenmiş olan fatura bilgileri esas alınır. Gerçekleşen proje bedelinin (KDV hariç) kabul edilen proje bedelinden fazla olması durumunda, kabul edilen proje bedelinin en fazla yüzde on artırımlı değerini geçmeyecek proje bedeli üzerinden yapılan hesaplamalara göre destek ödemesi yapılır. Gerçekleşen proje bedeli hiçbir sure?e KDV hariç beş milyon Türk Lirasını aşamaz.

Desteklenen endüstriyel işletmelere yapılacak ödemelerde, döviz cinsinden yapılan harcamaların Türk Lirası karşılığı, fatura tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru veya daha düşük ise fatura üzerinde yer alan kur üzerinden hesaplanır.

Proje süresinde işletmenin devri, başka bir işletme ile birleşmesi ve nev’i değişikliği durumunda, bu husus Bakanlıkça değerlendirilerek, projenin devamına veya sonlandırılmasına karar verilir (m. 17/A/V).

Geçici Madde 3 uyarınca Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce, proje destekleri ve gönüllü anlaşma uygulamalarına ilişkin imzalanan sözleşmeler ve anlaşmalar sürelerinin bitimine kadar aynen geçerlidir. Bunlara yapılacak destek ödemeleri sözleşmenin veya anlaşmanın imzalandığı tarihte yürürlükte olan mevzuata göre hesaplanan miktarlar üzerinden yapılır.

V- SONUÇ

Enerji verimliliği, enerji sektörünün en dinamik alanlarından biridir. Bu alanda dünyadaki gelişmelere paralel olarak Türkiye’de de adımlar atılmaya başlanmıştır. Bu noktada gerek özel sektör gerekse de kamuda, belirlenen şartlardaki işletmelerin enerji yönetimi faaliyetleri yürütmeleri için enerji yöneticisi görevlendirilmesi ve enerji yönetim birimi kurmaları zorunlu hale getirilmiştir. İşletmeler bu yükümlülüklerini binalarındaki çalışanları arasından enerji yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirmek yoluna gidebilecekleri gibi Şirketler’den hizmet alımı da yapabileceklerdir. Öte yandan verimlilik arttırıcı projeler Bakanlık tarafından iki yıllık projelerle desteklenecektir.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.