HAMİLİNE YAZILI PAY SENETLERİNİN MERKEZİ KAYIT KURULUŞUNA BİLDİRİLMESİ VE KAYIT ALTINA ALINMASI HAKKINDA TEBLİĞ

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 03/05/2021

1) GİRİŞ

            31 Aralık 2020 tarih ve 31351 sayılı (5. Mükerrer) Resmi Gazete’de yayınlanan 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun kapsamında, diğer birçok Kanun’da yapılan düzenlemelerin yanı sıra 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (“TTK”) yapılan değişikliklerle hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgilerin Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketi’ne (“MKK”) bildirilmesi yükümlülüğü getirilmiş ve hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin genel kurul toplantısına, toplantıdan en geç bir gün önce sahipliklerini ispatlayarak alacakları giriş kartı ile katılmalarını öngören TTK m. 415/3 hükmü ilga edilmişti. Konuya ilişkin değişikliklerin 1 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe gireceğini düzenleyen 7262 sayılı Kanun, hamiline yazılı paylarla ilgili usul ve esasların Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanacak bir Tebliğ ile belirleneceğini düzenlemekteydi. Buna istinaden “Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmesi ve Kayıt Altına Alınması Hakkında Tebliğ” (“Tebliğ”), 6 Nisan 2021 tarih ve 31446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bültenimizde Tebliğ’in getirdiği düzenlemeler üzerinde durulacaktır.

2) TEBLİĞİN UYGULAMA ALANI İLE HAMİLİNE YAZILI PAY SENETLERİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

A) UYGULAMA ALANI VE AMAÇ

            Tebliğ’in 1/2’nci maddesi uyarınca Tebliğ hükümleri,  6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 13 üncü maddesi uyarınca payları kayden izlenen şirketler dışında kalan anonim şirketleri kapsamaktadır. Dolayısıyla Tebliğ hükümleri, halka açık olmayan anonim şirketlere uygulanacaktır.

            7262 sayılı Kanun gerekçesinde TTK’da yapılan değişikliğin amacı “…halka açık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı pay senetlerinin devrinin yalnızca zilyetliğin devredilmesi suretiyle aktarılabilmesi durumu suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörizmin finansmanı suçları açısından önemli bir risk faktörü oluşturmaktadır. Belirtilen nedenlerle 13/11/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda değişiklik yapılarak halka açık olmayan anonim şirketlerde hamiline yazılı pay senetlerinin sahiplik bilgisinin takip edilmesi amacıyla bildirim yükümlülüğü getirilmesi ve pay sahiplerinin Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde kayıt altına alınması…[1]” olarak açıklanmıştır. Tebliğ de bu kapsamda, söz konusu risk faktörünü azaltacak şekilde halka açık olmayan anonim şirketlerde pay senetlerinin sahiplik bilgilerinin bildirim, kayıt ve takip usul ve esaslarını düzenlemektedir.

B) HAMİLİNE YAZILI PAY SENETLERİNİN BASTIRILMASI VE DAĞITILMASI

            Tebliğ’in 4’üncü maddesi uyarınca  hamiline yazılı pay senetleri, pay bedellerinin tamamının ödenmesinin ardından yönetim kurulunun alacağı bir karara istinaden bastırılır. Yönetim kurulu kararında asgari olarak, bastırılacak pay senetlerinin; adedi, tertibi, itibari değeri, temsil ettiği pay adedi ve tutarı, grubu, şirket tarafından verilen sıra numarası ile toplam pay adedi ve bu paylara karşılık gelen toplam pay bedeli belirtilir.

            Şirketi temsile yetkili olanlarca, yönetim kurulu kararı ve bastırılacak her bir senedin dağıtılacağı hamiline yazılı pay sahibinin;

            - Gerçek kişi ise; adı, soyadı, vatandaşlığı, yerleşim yeri, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse yabancı kimlik numarası, mavi kart numarası veya pasaport numarası,

            - Tüzel kişi ise; unvanı, MERSİS numarası, vergi kimlik numarası veya kayıtlı bulunduğu ülkede verilen sicil numarası ile merkez adresi,

            - İletişim bilgileri

            MKK’ye bildirilerek bu amaçla oluşturulan sisteme kaydedilir. Yapılacak bildirimde şirketin iletişim bilgilerine de yer verilir. Pay senedi, sistemde ilgili şirketle ilişkilendirilerek özel algoritma ile üretilen tekil numara altında senet sahibi adına kaydedilir. Yapılan kayıtlar ve üretilen tekil numaralara ilişkin bilgiler MKK sisteminden elektronik ortamda alınır.

            Pay senetleri, MKK tarafından her bir pay senedi için üretilen tekil numarayı içerecek şekilde şirket tarafından bastırılır. Pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin yönetim kurulu kararı tescil ve ilan edilir, ayrıca bağımsız denetime tabi şirketlerde şirketin internet sitesine konulur. Yönetim kurulu kararının tescilinden önce, hamiline yazılı pay senetlerinin MKK sistemine kaydedildiği ticaret sicili müdürlüğü tarafından teyit edilir.

            Pay senetleri şirket adına imzaya yetkili olanlardan en az ikisi tarafından imzalanır ve gerekli kontrollerin yapılmasının ardından imza karşılığında pay sahiplerine dağıtılır. Pay senetlerinin bastırılması, MKK’ye bildirilmesi ve pay sahiplerine dağıtılması işlemleri, pay bedellerinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde tamamlanır. Sermaye artırımına bağlı olarak hamiline yazılı pay senedi bastırıldığı ve dağıtıldığı durumlarda da 4’üncü maddede açıklanan işbu usul uygulanır.

            MKK’ya yapılacak bildirimin hukuki niteliği Tebliğ’in 10’uncu maddesi açıkça düzenlenmiştir. Buna göre MKK’ya bildirimde bulunulmaması hâlinde, hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, TTK’dan doğan paya bağlı haklarını gerekli bildirim yapılıncaya kadar kullanamaz. Ayrıca, hamiline yazılı pay senedine bağlı hakların şirkete ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde MKK’ya elektronik yöntemlerle yapılan bildirim tarihi esas alınır.

            Tebliğ’de düzenlenen Geçici 1’inci Madde uyarınca Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihte, hamiline yazılı pay senedine sahip olanlar, MKK’ya bildirilmek üzere pay senetleri ve Tebliğ ekindeki (Ek-2) örneğe uygun iki suret halinde düzenlenen formla birlikte şirkete başvurur. Pay senedinin gerçekliği ve geçerliliği ile pay sahibine ilişkin bilgilerin doğruluğu yönetim kurulunca kontrol edilerek formun her iki sureti temsile yetkili yönetim kurulu üyesince imzalanır. Islak imzalı formun bir sureti pay sahibine verilir ve pay senedi şirket tarafından teslim alınır.

            Pay senedi ve pay sahibine ilişkin 4 üncü maddenin ikinci fıkrasında sayılan bilgiler şirketi temsile yetkili olanlarca beş iş günü içinde MKK’ye bildirilerek bu amaçla oluşturulan sisteme kaydedilir. MKK tarafından senet için üretilen tekil numara senet üzerinde görülebilecek bir yere şirket tarafından yazılır ve imzaya yetkili olanlardan en az ikisi tarafından imzalanır. Birinci fıkra uyarınca düzenlenen formlar, temsile yetkili yönetim kurulu üyesi ve pay sahibi tarafından ayrıca imza edilir. Pay senetleri ve formun bir sureti pay sahibine iade edilir.

C) PAY SENETLERİNİN DEVRİ VE DEVRİN BİLDİRİLMESİ

            Tebliğ’in 5’inci maddesi uyarınca hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesi suretiyle payı devralan tarafından MKK’ye yapılacak bildirimle hüküm ifade eder. Devralan tarafından şirkete başvurulması durumunda devir bildirimi şirket aracılığıyla yapılır. 11’inci madde hükmüne göre, Tebliğ kapsamında yapılacak kayıt ve bildirimler, MKK sistemine e-Devlet Kapısı üzerinden elektronik imza, e-devlet şifresi veya T.C. Kimlik Kartı ile erişim sağlanarak veya doğrudan MKK’nin “e-Yatırımcı: Yatırımcı Bilgi Merkezi” uygulamasından giriş yapılarak elektronik ortamda yapılır.

            Pay senetlerinin devri için yapılacak bildirimde;

            - Devralan gerçek kişi ise; adı, soyadı, vatandaşlığı, yerleşim yeri, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse yabancı kimlik numarası, mavi kart numarası veya pasaport numarasına,

            - Devralan tüzel kişi ise; unvanı, MERSİS numarası, vergi kimlik numarası veya kayıtlı bulunduğu ülkede verilen sicil numarası ile merkez adresine,

                - Devralanın iletişim bilgilerine,

            Yer verilir. Bildirime pay senedinin bir örneği eklenir.  Bildirim üzerine devralan, ilgili senetle ilişkilendirilerek senede ilişkin tekil numara altında kaydedilir.

            Tebliğ’in 14’üncü maddesi hükmüne göre külli halefiyete dayanan devirlerde, ilgililer tarafından hak sahipliğini gösterir belgeyle birlikte yapılacak bildirim üzerine MKK kayıtlarında gerekli değişiklik yapılır. Mahkemece ergin kılınmayan on sekiz yaşından küçük olanlar ile kısıtlıların Tebliğ hükümleri uyarınca yapacağı bildirimler bunların veli, vasi veya yasal temsilcileri tarafından yerine getirilir. Bildirimlerde veli, vasi veya yasal temsilcinin adı, soyadı, vatandaşlığı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, yabancı kimlik numarası, mavi kart numarası veya pasaport numarası ve iletişim bilgilerine de yer verilir.

D) PAY SENETLERİNİN İPTALİ

            Tebliğ’in 9’uncu maddesi, pay senetlerinin iptal usulünü düzenlemiştir. Buna göre Sermaye azaltımı veya pay senedinin değiştirilmesi nedeniyle senedin iptal edilmesi halinde, şirketi temsile yetkili olanlarca ilgili kararla birlikte yapılacak bildirim üzerine senede ilişkin kayıt MKK sisteminden iptal edilir. Sermaye azaltımı veya pay senedinin değiştirilmesi nedeniyle senedin iptal edilmesi halinde ise, şirketi temsile yetkili olanlarca ilgili kararla birlikte yapılacak bildirim üzerine senede ilişkin kayıt MKK sisteminden iptal edilir.

E) PAY SAHİPLERİ ÇİZELGESİNİN MKK’DEN SAĞLANMASI

            Tebliğin 6’ncı maddesi, pay sahipleri çizelgesinin MKK’den sağlanması hususunu açıklamaktadır. Buna göre pay sahipleri çizelgesinin hazırlanması için, şirketi temsile yetkili olanlarca genel kurul tarihinden en az iki gün önce MKK sistemi üzerinden başvuruda bulunulur. Genel kurul toplantıya mahkeme tarafından yetkilendirilen kayyım veya pay sahibi, azlık, tasfiye memurları tarafından çağrılıyorsa başvuru bunlar tarafından yapılabilir. Pay sahipleri çizelgesinde hamiline yazılı pay sahiplerinin ad ve soyadları veya unvanları, adresleri, sahip oldukları pay miktarı, payların itibarî değerleri ve varsa grupları gösterilir.

            Pay sahipleri çizelgesi MKK tarafından genel kurul gününden bir önceki gün MKK sistemindeki gün sonu kayıtları esas alınarak hazırlanır. Hazırlanan pay sahipleri çizelgesi genel kurul günü MKK sisteminden genel kurulu toplantıya çağıranlar tarafından alınır. Söz konusu çizelgede yer alan pay sahipleri, bunların temsilcileri veya pay senedi üzerinde intifa hakkı tesis edilmişse, bu hakkı yönetim kuruluna belgelendirmek suretiyle intifa hakkı sahibi genel kurul toplantısına katılabilir.

            Tebliğ’de yer alan Geçici 2’nci Madde hükmü uyarınca 31/12/2021 tarihine kadar, genel kurulu toplantıya çağıranlar tarafından genel kurula katılabilecekler listesi düzenlenirken Geçici 1’inci Madde uyarınca MKK’ya bildirilmek üzere şirkete başvuruda bulunan ancak henüz şirket tarafından MKK’ya bildirilmeyen pay sahipleri de dikkate alınır.

            TTK’nın 1527’nci maddesi uyarınca genel kurul toplantısına MKK’nın Elektronik Genel Kurul Sistemi ile elektronik ortamda katılım yönteminin uygulanacak olması halinde, ayrıca talepte bulunulmasına gerek olmaksızın pay sahipleri çizelgesi Elektronik Genel Kurul Sisteminden alınır.

            MKK’dan alınan bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılamayacağı ve amacı dışında kullanılamayacağı da özel olarak hüküm altına alınmıştır.

F) KAYITLARIN MKK’DA TUTULMASI

            Tebliğ’in 7’nci maddesi uyarınca hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bildirimlere dayalı kayıtlar MKK tarafından oluşturulan elektronik ortamda tutulur. Bu kayıtların tutulması ve bunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin elektronik işlem yöntemleri Bakanlığın uygun görüşü alınmak kaydıyla MKK tarafından belirlenir.

             Şirket tarafından hatalı veya eksik kayıtları düzeltmek amacıyla MKK sisteminde güncelleme yapılması durumunda, düzeltme yapıldığı bilgisinin MKK tarafından şirkete ve ilgili pay sahibine bildirileceği, ancak pay senedine ilişkin tekil numara üzerinde şirket tarafından değişiklik yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Ek olarak, bildirimlerin Tebliğ’e uygun olmaması halinde MKK tarafından işlem yapılmayacağı, bildirimlerin doğruluğundan bildirimde bulunanın sorumlu olacağı ve MKK nezdinde bulunan kayıtların süresiz olarak saklanacağı da 7’nci maddede düzenlenmektedir.

            Veri gizliliği hususu da Tebliğ’de 8’inci madde ile ayrıca düzenlenmiştir. Buna göre Tebliğ uyarınca MKK nezdinde tutulan kayıtlar gizlidir. Bu kayıtlar ancak ilgili kanunlar uyarınca yetkili kılınmış mercilerle paylaşılır. Hamiline yazılı pay sahipleri ise MKK nezdinde kendi adına kayıtlı payları MKK’nin “e-Yatırımcı: Yatırımcı Bilgi Merkezi” uygulamasından elektronik ortamda sorgulayabilir, bunlara ilişkin belgeyi elektronik ortamda edinebilir.

            Şirketler, pay sahipleri ve temsilcilerine ilişkin bilgiler ile MKK verilerini 6698 sayılı Kanun’a aykırı olarak kullanamayacaktır.

G) HACZE VE TEDBİRE KONU EDİLEN PAYLAR

            Tebliğ’in 13’üncü maddesi uyarınca muhafaza altına alınmak suretiyle icra müdürlüklerince veya tahsil dairelerince hacze veya yargı mercilerince verilen bir karara istinaden tedbire konu edilen pay senedi hakkında ilgili merciin senet üzerinde yer alan ve MKK tarafından üretilen tekil numarayı içerecek şekilde şirkete yapacağı bildirim üzerine MKK nezdinde gerekli kayıt şirket tarafından oluşturulur. Bu kayıtlar ilgili merciin bildirimi üzerine aynı usulle sistemden kaldırılır ve ilgili merci tarafından aksi yönde bir karar verilmedikçe haczedilen veya tedbire konu edilen pay senedine ilişkin olarak devir bildirimi kaydedilemez.

            Benzer biçimde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca elkonulan hamiline yazılı paylara ilişkin bildirim elkoyma işlemini uygulayan merci tarafından bu maddenin birinci fırkasında belirtilen bilgiler ile birlikte MKK’ye yapılır ve gerekli kayıt MKK tarafından oluşturulur.

H) BİLDİRİMDE BULUNMAMANIN YAPTIRIMI

            Kayıt ve bildirim yükümlülüğüne uyulmaması halinde uygulanacak yaptırımlar 7262 sayılı Kanun ile TTK’ya eklenen 562/13 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

            - Hamiline yazılı pay senetlerinin pay sahiplerine dağıtılmadan önce Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesi hükmüne uymayanlar 20.000 TL,

            - Hamiline yazılı pay senetlerinin devrinde payı devralan tarafından Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirimde bulunulmaması halinde ise, devir aldıkları senetlere ilişkin bildirimde bulunmayanlar 5.000 TL,

            Tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

3) SONUÇ

            Sonuç olarak, son değişiklikler ışığında;

            - Geçmiş dönemde halka açık olmayan anonim şirketlerden hamiline yazılı pay senedi almış olan pay sahiplerinin en geç 31 Aralık 2021’e kadar ilgili şirkete başvurması gerekmektedir.

            - Hamiline yazılı pay senedi bastıran anonim şirketlerin bu senetleri paydaşlara dağıtmadan önce Tebliğ’in 4’üncü maddesine uygun şekilde MKK’ya bildirimde bulunması, devir işlemlerinin de yine Tebliğ uyarınca gerçekleştirilmesi zorunludur. Aksi takdirde devir şirket ve üçüncü kişiler nezdinde hüküm ifade etmeyecek ve senetten doğan haklar kullanılamayacaktır.

            - Tebliğe uygun yapılmayan bildirimler MKK tarafından kabul edilmeyecek; bildirim yapmayan yükümlüler ise TTK hükümleri uyarınca idari para cezasına çarptırılacaktır.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.