PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ VE GAYRİMENKUL VE GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM FONLARI HAKKINDA - 1

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 01/02/2021

1) GİRİŞ

            Portföy, geniş anlamda bir kişi veya kuruluşun sahip olduğu varlıkların tümünü ifade etmekle birlikte sermaye piyasası terminolojisi bakımından para ve sermaye piyasası araçları ile kıymetli madenlerden oluşan varlık grubunu ifade etmektedir[1]. Küreselleşme sürecinin bir uzantısı olarak finansal sistemlerin gelişmesi ve buna bağlı olarak finansal erişimin (financial inclusion) artması, özellikle önündeki çok çeşitli yatırım araçları arasından kazançlı bir portföy oluşturmak isteyen bireysel yatırımcının yatırımlarında profesyonel destek alma ihtiyacını son derece artırmıştır. Zira hem herkesin finansal okuryazarlığı çok ileri düzeyde değildir; hem de bir yatırımcı kendisini yetkin görse dahi araştırma ve takip etmeye ayıracağı vakti olmayabilir.

            Ülkemizde de son dönemde, daha kolay ve kazançlı bir yatırım ortamı oluşturabilmek ve İstanbul’u bölgenin finans merkezi haline getirebilmek adına önemli adımlar atılmıştır. Hukuki mevzuat da yatırım ekosisteminin en önemli sacayaklarından birisini temsil ettiğinden işbu yazı dizisinde ana hatlarıyla Portföy Yönetim Şirketi (“PYŞ”) ve Gayrimenkul ve Girişim Sermayesi Yatırım Fonu’nun (“GSYF”) işlevi, organizasyon yapısı ve avantajları üzerinde durulacaktır.

2) PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETİ

            PŞY, mevzuatta “Ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan anonim ortaklık” şeklinde tanımlanmıştır (6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun “SP Kanunu” md. 55/1). Bu şirketlerin kurulabilmesi için anonim şirket şeklinde yapılanmaları[2] zorunlu olmakla birlikte kuruluşları Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) iznine tabi tutulmuştur (SP Kanunu md. 55/4) .

            Yatırım ortaklıklarının, 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında kurulan emeklilik yatırım fonlarının ve bunların muadili yurt dışında kurulmuş yabancı kolektif yatırım kuruluşlarının portföylerinin yönetimi de PŞY’lerin ana faaliyet alanı kapsamında değerlendirilir (Portföy Yönetim Şirketleri ve Bu Şirketlerin Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Tebliği III-55.1 md. 4). PŞY’ler ana faaliyet konuları dışında Kurul’dan bu konuları içeren yetki belgesi almak kaydıyla yatırım danışmanlığı ve sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunabilir, sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz yapabilir veya genel tavsiyelerde bulunabilir.

            Portföy yöneticiliği faaliyeti, sermaye piyasası araçları, para piyasası araçları ve işlemleri, vadeli işlemler ve opsiyonlar, nakit, döviz, mevduat ile Kurulca uygun görülen diğer varlık ve işlemlerden oluşan portföylerin, yatırımcının veya portföy yöneticisinin belirleyeceği risk-getiri tercihi doğrultusunda müşterilerle yapılacak portföy yönetimi sözleşmesi[3] çerçevesinde vekil sıfatıyla yönetilmesidir. Bu faaliyet bireysel ve kolektif portföy yöneticiliği faaliyetlerini kapsamaktadır.   Fakat PYŞ ile portföy saklama hizmetini veren kuruluş aynı tüzel kişi olamaz. PYŞ’lerin hizmet verdiği kişi ve kuruluşların portföylerinde yer alan saklamaya konu olabilecek ise varlıklar Kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde portföy saklama hizmeti veren kuruluşlar nezdinde saklanır (Tebliğ md. 35).

3) FAALİYETLERİ SINIRLI PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ

            Yukarıdaki genel açıklamalarımıza ek olarak, PYŞ’ler:

            a) Münhasıran payları yurt dışında yerleşik kişilere pazarlanacak yabancı kolektif yatırım kuruluşu kurmak ve yönetmek ile yurt dışında yerleşik kişilere portföy yönetim hizmeti vermek,

            b) Münhasıran girişim sermayesi yatırım fonu kurmak ve yönetmek,

            c) Münhasıran gayrimenkul yatırım fonu kurmak ve yönetmek,

            ç) Gayrimenkul ve girişim sermayesi yatırım fonu kurmak ve yönetmek,

            üzere kurulabilir.

4) PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİNİN YAPAMAYACAĞI İŞ VE EYLEMLER

            PYŞ’ler Tebliğ’in 16’ncı maddesi hükümleri uyarınca:

            a) Aracılık faaliyetlerinde bulunamaz.

          b) Sermaye piyasası araçlarına ilişkin veya bunlardan bağımsız olarak kendi mali taahhütlerini içeren evrak çıkaramaz, ödünç para verme işlemleri yapamaz ve kısa süreli nakit ihtiyacının karşılanması dışında kredi alamaz. Kurulun sermaye piyasası araçlarının saklanmasına ilişkin düzenlemelerinde tanımlanan teslim karşılığı ödeme ilkesi kapsamında gerçekleştirilen işlemler için temin edilen krediler bu hükmün istisnasıdır.

            c) Tebliğ çerçevesinde yapabilecekleri faaliyetlere ilişkin iş ve işlemler dışında; hiçbir ticari, sınai ve zirai faaliyette bulunamaz, gerekli olanın üstünde taşınmaz mal edinemez.

            ç) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlandığı üzere mevduat toplayamaz, mevduat toplama sonucunu verebilecek işlemler yapamaz.

            d) Sermayesinin %10’undan fazlasına sahip olan ortaklıklarda ve yöneticilerinin ayrı ayrı veya birlikte sermayesinin %25’inden fazlasına sahip oldukları ortaklıklarda pay sahibi olamaz.

5) PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETİNE AİT ÖRNEK ORGANİZASYON YAPISI

            Yukarıda, örnek teşkil etmesi açısından bir PYŞ’ye ait organizasyon şeması gösterilmiştir. Bir anonim ortaklık olan PYŞ’de, temel yönetim ve icra organı Yönetim Kurulu olmakla birlikte, kurula yardımcı olmak üzere İç Denetim ve İç Yönetim Birimleri, Risk Yönetimi Birimi ve söz konusu İslami kuruluşlar olduğunda Şer’i Kurul[4] bulunmaktadır. Yönetim Kurulu Başkanı’na (CEO) bağlı olarak genellikle Araştırma, Fon Yönetimi ve Operasyonlar gibi isimlendirilen birimler faaliyet göstermektedir. PYŞ’lerde zaman zaman bazı hizmetlerin dışarıdan (outsource) temin edildiği de görülebilmektedir.

6) SONUÇ

            PYŞ’ler, sermaye piyasası mevzuatı uyarınca Kurul’dan aldıkları yetki belgesi doğrultusunda faaliyet gösteren, esas olarak yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi faaliyetini yürüten anonim ortaklıklardır. Portföy saklama veya aracılık faaliyetinde bulunması yasak olan bu şirketler, GSYF kurmak ve yönetmek üzere de tüzel kişilik kazanabilir. Bir sonraki yazımızda özel bir PYŞ türü olarak GSYF kuran ve yöneten şirketler ele alınacaktır.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.