TTK GEÇİCİ 13. MADDE İLE GETİRİLEN KÂR PAYI VE KÂR PAYI AVANSI DAĞITIM SINIRLAMASI HAKKINDA

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 18.05.2020

1. GİRİŞ

Çin Halk Cumhuriyeti’nin Wuhan eyaletinde ortaya çıkan ve Dünya genelinde birçok ülkeye yayılan Koronavirüs (COVID-19) bulaşıcı hastalığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel pandemi olarak ilan edilmiştir. 10 Mart 2020 tarihinde Türkiye’de ilk vakanın tespit edilmesinin ardından sosyal ve ekonomik yaşamı etkileyen çeşitli tedbirler alınmaya ve uygulanmaya başlamıştır. Bu kapsamda yapılan düzenlemelerden biri de 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ un m. 12 hükmü ile getirilen Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) Geçici m. 13 hükmüdür[1]. İlgili düzenleme ile birlikte sermaye şirketlerinde pay sahibinin kâr payı alma hakkına sınırlama getirilmiştir. Düzenlemenin getiriliş amacı ise madde gerekçesinde “…şirket nakit kâr dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerimizin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması…” denilerek açıklanmıştır. Bununla birlikte 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Geçici 13 üncü Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ de 17.05.2020 tarihli Resmi Gazete ’de yayınlanmıştır[2].

2. GEÇİCİ 13. MADDE

TTK Geçici m. 13 hükmü ile birlikte yukarıda da belirttiğimiz gibi sermaye şirketlerinde pay sahibinin kâr payı alma hakkına sınırlama getirilmiştir. Yapacağımız açıklamaların konusunu oluşturan TTK Geçici m. 13 hükmü şu şekildedir:

“(1) Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
(2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.
(3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.”

TTK Geçici m. 13/1 hükmünden açıkça anlaşılacağı üzere 2019 yılına ilişkin kâr payı dağıtımına oransal olarak bir sınırlama getirilmiştir. İlgili hüküm gereği 2019 yılına ilişkin dağılacak kâr payları 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini geçemeyecektir. Bununla birlikte ilgili madde hükmünde “geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez” denilerek geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçe dağıtımı ise yasaklanmıştır. Ayrıca madde hükmünde yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyeceği de açıkça belirtilmiştir. Bu kapsamda ilgili düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih olan 17.04.2020 tarihi ile 30.09.2020 tarihleri arasında gerçekleştirilecek ve toplantı gündeminde 2019 yılı net dönem kârının dağıtılması olan genel kurullarda ancak net kârın yüzde yirmi beşinin dağıtımına karar verilebilecektir. Bu tarihler arasında yapılacak genel kurullarda geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçelerden kâr dağıtımı hususunda karar alınması ise mümkün değildir. Bununla birlikte sınırlamanın kalkacağı 30.09.2020 (sürenin Cumhurbaşkanı tarafından uzatılmaması halinde) tarihinden sonra ise bu sınırlama ve yasağa tabi olmadan 2019 yılı net dönem kârının dağıtılması ve geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçelerden kâr dağıtımı hususlarında karar alınması elbette mümkün olacaktır.

TTK Geçici m. 13/2 hükmünde ise 17.04.2020 tarihinden önce yapılan genel kurullarda sınırlamaya veya yasağa tabi hususlarda alınan kararlar sonucunda yapılması gereken ödemelerin akıbeti düzenlenmiştir. İlgili madde hükmü gereği bu tarihten önce 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmışsa ve ödeme yapılmamışsa ya da kısmı ödeme yapılmışsa yüzde yirmi beşlik oranı aşan kısma ilişkin ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenecektir. Alınan karar kapsamında yüzde yirmi beşlik oranın altında kâr payı dağıtımına karar verildiyse pay sahiplerinin payına düşen tutarların tamamının ödenmesi mümkün olacaktır. Yüzde yirmi beşlik oranın üstünde kâr payı dağıtımına karar verilmiş olması halinde ise yönetim kurulu tarafından 30.09.2020 tarihine kadar aşan kısma dair ödemeler yapılamayacak ve bu ödemeler pay sahibi tarafından da talep edilemeyecektir. Aşan kısma dair ödeme yapılması halinde ise pay sahipleri haksız alınan kâr paylarının iadesine ilişkin TTK m. 512 ve m. 611 hükümlerinde belirtilen şartlar çerçevesinde iade ile yükümlü olabileceklerdir, pay sahipleri/ortaklardan iadenin mümkün olmaması halinde ise yönetim kurulu üyelerinin/müdürlerin TTK m. 553 vd. hükümleri uyarınca sorumluluğu gündeme gelebilecektir[3].

TTK Geçici m. 13 hükmüne aykırı olarak alınacak genel kurul kararlarının butlanla sakat olacağına dair doktrinde görüş bulunmaktadır[4]. İlgili görüş genel kurul kararlarının hukuki işlem niteliğini taşıdığını ve bu sebeple bu kararların TTK m. 1530/1 hükmü gereği butlanla sakat olacağını iddia etmektedir.

3. GEÇİCİ 13. MADDE KAPSAMINDA GETİRİLEN SINIRLAMA VE YASAKLARIN İSTİSNALARI

TTK Geçici m. 13/1 hükmü gereği ilgili sınırlama ve yasakların istisnası olarak karşımıza devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler çıkmaktadır. Bununla birlikte TTK geçici m. 13/3 hükmünde “Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.” denilerek bu istisnaların Ticaret Bakanlığı tarafından genişletebileceği belirtilmiştir.  17.05.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan Tebliğ ile birlikte Ticaret Bakanlığı bu yetkisini kullanmış ve istisnaların kapsamını genişletmiştir. İlgili Tebliğ’in m. 4 hükmünde “ …Bu sınırlama, Kanun’un 462. maddesi uyarınca iç kaynaklardan yapılacak sermaye artırımında uygulanmaz.”  denilmektedir. Bu durum her ne kadar İlgili Tebliğ’in “kâr payı dağıtımına ilişkin istisnalar” başlıklı m. 5 hükmünde sayılmamış olsa da bir istisna olarak öngörüldüğünü söylememiz mümkündür. İlgili Tebliğ’in m. 5 hükmünde katalog olarak bazı istisnalar sayılmıştır. Bu istisnaları şu şekilde sıralayabiliriz:

• 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek-2 nci ve geçici 23 üncü maddesi uyarınca yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğinden ve/veya ücretsiz izne ayrılanlardan 4447 sayılı Kanunun geçici 24 üncü maddesi uyarınca nakdi ücret desteğinden yararlandırılanları istihdam edenler ile 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun geçici 20 nci maddesi ve ilgili Kararlar uyarınca Hazine destekli kredi kefaleti kullanan ve halen kapanmamış kredi borç bakiyesi bulunanlar hariç, 120.000 Türk Lirası ve altında kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler,(m. 5/a)
• Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının yarısından fazlasının, Kanun hükümleri çerçevesinde başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt borcunun nakden ve defaten ifasında kullanılması şartıyla, kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler, (m. 5/b)
• Pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının, imzalanan kredi sözleşmeleri veya proje finansman sözleşmeleri kapsamında 4 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen sürenin sonuna kadar muaccel hale gelen yükümlülüklerin ifasında nakden kullanılması şartıyla, kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler. (m. 5/c) (Bu istisna kapsamında kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde, pay sahiplerinin ifa yükümlülüklerini aşan tutara ilişkin ödemelerin 30.09.2020 tarihine kadar öteleneceği ayrıca belirtilmiştir.

Katalog olarak sayılan bu istisnaların uygulanacağı şirketler açısından İlgili Tebliğ’in m. 6 hükmünün saklı kalacağı ayrıca belirtilmiştir.  “Bakanlıktan Uygun Görüş Alınması” başlıklı m. 6 hükmünde istisna kapsamında tutulan ve yapılacak kâr payı dağıtımlarının genel kurulda görüşecek şirketlerin Ticaret Bakanlığı’ndan uygun görüş almasının zorunlu olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte Ticaret Bakanlığı’na uygun görüş alabilmek için başvuran şirketlerin ilgili tebliğ hükmü gereği başvurularında genel kurul yapılmasına ilişkin yönetim organı kararının noter onaylı örneğini, şirketin hesap dönemine ilişkin finansal durum tablosu ile kâr veya zarar tablosunu ve ek olarak sayılan belgeleri Genel Müdürlüğe suması gerekmektedir. Ek olarak sayılan belgeler ise şunlardır:

• Tebliğ’in m. 5/b hükmünde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; ilgili hükümde belirtilen desteklerden yararlanılmadığına ilişkin ilgili kurumlardan alınacak tevsik edici belge,
• Tebliğ’in m. 5/b hükmünde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; dağıtılacak kâr payının yarısından fazlasını alma hakkı olanların başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt yükümlülüğünü tevsik edici belge,
• Tebliğ’in m. 5/c hükmünde öngörülen istisna uyarınca kâr payı dağıtımı yapılacak şirketlerde; kredi sözleşmeleri ve proje finansman sözleşmeleri kapsamında ifa yükümlülüklerini tevsik edici belge.

4. SONUÇ

Koronavirüs salgının ekonomik etkilerini hafifletmek amacı ile çeşitli tedbirler alınmıştır. Bu bağlamda sermaye şirketinin kâr payı dağıtımını sınırlayan ve yasaklayan bir kanun düzenlemesi yapılmıştır. İlgili düzenlemede Ticaret Bakanlığı’na madde hükmü kapsamında sayılan, bu sınırlama ve yasaklara getirilen istisnaların genişletebileceği hususunda yetki verilmiştir. Ticaret Bakanlığı ise kendisine verilen yetkiyi kullanarak bir tebliğ yayınlamış ve bu istisnaları genişletilmiştir. Yapılan kanun düzenlemesi ve yayınlanan tebliğ her ne kadar Koronavirüs salgının ekonomik etkilerini azaltsa da TTK kapsamında pay sahiplerine tanınan müktesep haklardan olan kâr payı alma hakkının geçici madde hükümleri ile sınırlandırılması ve yasaklanması bunun ardından da bu yasağın istisnalarının Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan İlgili Tebliğ ile genişletilmesinin hukukiliği ise oldukça tartışmalıdır.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.