YARGITAY 11. HD.’NİN MENFİ TESPİT DAVALARININ DAVA ŞARTI ARABULUCULUĞA TABİ OLDUĞU YÖNÜNDEKİ KARARI

-HUKUK BÜLTENİ-

                                               BÜLTEN TARİHİ: 07/05/2020

Menfi tespit davalarının dava şartı arabuluculuğa tabi olup olmadığı güncel hukuktaki en önemli tartışmalardan birisidir. Önceki Hukuk Bültenimizde[1] menfi tespit davasının arabuluculuk kapsamında olup olmadığı hususunda fikir ayrılıkları yaşandığını; menfi tespit davasının arabuluculuk kapsamında olmadığı görüşünü benimseyenlerin en temel gerekçesinin “menfi tespit davasının niteliği gereği bir alacak davası olmaması” olduğunu; menfi tespit davasının arabuluculuk kapsamında olduğu görüşünü benimseyenlerin ise 7155 sayılı Kanunun genel gerekçesinde ve TTK’nun 5/A maddesini ihdas eden madde gerekçesinde, kanun koyucunun sadece konusu bir miktar para alacağının ödenmesi olan eda davalarını dava şartı arabuluculuk kapsamına dâhil edip diğer tüm dava türlerini kapsam dışında tuttuğuna ilişkin açık bir gerekçe bulunmadığını öne sürdüklerini, ayrıca sadece netice-i talepler ve hükümlerin farklı olması sebebi ile lafzi yorum yaparak menfi tespit davasının arabuluculuk kapsamında olmadığını belirtmenin kanun koyucunun amacına uygun bir bakış açısı olmayacağını savunduklarını; nihai olarak bu hususta bir fikir birliğinin oluşmadığını, konunun henüz Yargıtay tarafından çözüme kavuşturulmadığını, ilerleyen süreçte Yargıtay daireleri arasında da fikir ayrılıklarının oluşabileceğini ve bu durumda içtihadı birleştirme kararlarının çıkmasının veya tüm bunların ötesinde kanuni düzenlemeye gidilmesinin gerekli olduğunu belirtmiştik.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 10.02.2020, E. 2019/3048, K. 2020/1093 sayılı ilam ile[2] ticari uyuşmazlıklarda dava şartı arabuluculuğa ilişkin ilk kararını vermiştir. Karara konu olayda çek istirdadı talebi ile birlikte açılan menfi tespit davası söz konusudur. Daire’ye göre dayanağını TTK m. 792’de bulan çek istirdadı davasında davacının talebi, bir miktar paranın ödenmesi, alacak veya tazminat değil kıymetli evrak olarak çeki haksız olarak elinde bulundurduğu iddia edilen hâmilden çekin iadesi olduğundan, bu davada arabulucuya başvurmak dava şartı değildir.

Menfi tespit davasında ise davacı, davalıya borçlu olmadığının tespitini istemekte; davalı ise davacının borçlu olduğunu savunmaktadır. Mahkeme menfi tespit davasında davacının borçlu olup olmadığının tespiti ile birlikte davalının da alacaklı olup olmadığının tespitini yapacaktır. Daire’ye göre menfi tespit davasında dava konusunun bir miktar alacağa ilişkin olduğu açık olup TTK m. 5/A hükmü kapsamında menfi tespit davasında arabulucuya başvurmak dava şartıdır.

Son olarak kararda menfî tespit davasının, arabuluculuk dava şartına tâbi olmayan çek istirdadı davası ile birlikte açıldığında, menfî tespit talebinin de arabuluculuk dava şartına tâbi olmayacağı yönündeki tespiti önem arz etmektedir. Bu yönüyle somut olayda eldeki davanın, dava şartı arabuluculuğa tabi olmadığı yönünde karar tesis edilmiştir.

Sonuç olarak, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, tespit edebildiğimiz kadarıyla ilk defa ticari uyuşmazlıkları konu alan menfi tespit davalarının dava şartı arabuluculuğa tabi olduğuna karar vermiştir. Karar, bundan sonraki uygulamanın şekillenmesi adına önem arz etmektedir.

Saygılarımızla

Forensis Hukuk Bürosu

Not: Bültenimizde yer verilen açıklamalar, ilgili mevzuat çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alır tarzda hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için bir hukuk bürosuyla bağlantıya geçmenizi tavsiye ederiz.